Een van de belangrijkste beeldaspecten, oftewel bouwstenen, van een kunstwerk is uiteraard kleur. Met kleur kan je zoveel vertellen. Maar het is natuurlijk wel belangrijk om inzicht te krijgen in die kleuren. Ik geef jullie een gratis downloadbaar werkblad met de kleurencirkel en de belangrijkste basiskennis over kleur die je aan kinderen kan meegeven. 

Wat is de kleurencirkel?

De kleurencirkel is een instrument om inzicht te krijgen in kleur. Hoe worden bepaalde kleuren gemengd? Welke kleuren zijn familie van elkaar? Hoe kan je een kleur het hardste laten opvallen naast een anderen? Allemaal dingen die je kan afleiden uit een kleurencirkel. 

“All children are artists. The problem is how to remain artists when they grow up!”
Pablo Picasso

Kleurencirkel om te weten hoe je verf moet mengen.

Er zijn verschillende kleurencirkels in de omloop. Het hangt namelijk vooreerst van af of je met licht (additief) gaat mengen of met verf (subtractief) gaat mengen, welke kleuren je hoofdkleuren zijn. Voor kinderen is het natuurlijk belangrijk dat ze weten welke kleuren verf ze bij elkaar moeten brengen om de secundaire kleuren (mengkleuren) te verkrijgen. Daarom werken wij in de klas met de basis kleurencirkel.

De primaire kleuren = de basiskleuren = de hoofdkleuren

In onze kleurencirkel gebruiken we geel, cyaan en magenta als de hoofdkleuren.
Ik geef de kinderen altijd een trucje mee om te onthouden dat het cyaan blauw is. Cyaan klinkt namelijk als sea en dat is het Engelse woord voor zee. Dat helpt meestal wel.

De secundaire kleuren = de mengkleuren

Uiteraard zijn dan de mengkleuren de kleuren groen, oranje en violet (paars). Door de kleurencirkel te gebruiken kan je perfect zien welke hoofdkleuren je nodig hebt om de secundaire kleuren te mengen. Ze liggen namelijk altijd naast de mengkleur. Ik raad mijn leerlingen altijd aan om met geel te beginnen, als deze kleur in de combinatie zit. Op die manier sparen ze verf uit. Bij paars begin ik zelf altijd met magenta.

Tips bij het mengen.

Mijn collega’s en ik vertellen ook altijd dat je de kleur die je wil mengen apart op je mengbord maakt. Op die manier blijven de hoofdkleuren ‘zuiver’ om andere kleuren te maken. Water wordt best vaak ververst en een doekje is zeker ook een must om de penselen zuiver te maken. Het minste beetje kleur dat in het geel terecht komt, kan het al onmiddellijk een andere kleur laten worden! Mengbord en water staan aan de rechterkant als het kind rechtshandig is. Best is dus dat elk kind zijn eigen bordje heeft. Op die manier leren ze ook allemaal 

Complementaire kleuren uit de kleurencirkel afleiden

Ook de complementaire kleuren kan je uit de kleurencirkel halen. Dit zijn kleuren die op de de cirkel tegenover elkaar liggen. Ze zijn dus absoluut geen familie, maar naast elkaar gebruikt, kunnen ze elkaar wel heel goed aanvullen en versterken. Als je dus iets extra hard wil laten opvallen, dan is het gebruik van complementaire kleuren een trucje.

De natuur past dit trouwens ook toe. Denk maar aan de klaproos die met zijn rode kleur in het groene gras hard moet opvallen. De klaproos bloeit maar kort en moet alles uit de kast halen om te zorgen dat de bijtjes haar kunnen vinden. Zonder bijtjes op bezoek, geen kleine klaproosjes! 😉

Warm en koud

Ook kan je in de kleurencirkel heel gemakkelijk met een potlood een verdeling maken tussen warme en koude kleuren. De blauwen zijn uiteraard koud. Geel, oranje en rood zijn natuurlijk warm. Als er veel blauw in een paarse mengkleur zit, dan is die kleur koud. Als er veel geel in een mengkleur groen zit, dan is deze warm.

Opdrachten rond de kleurencirkel:

Omdat de kleurencirkel de basis is van alles wat met kleur te maken heeft, is het belangrijk dat kinderen hem leren gebruiken. Dat kan al heel er simpel door bijvoorbeeld hem na te kleuren als ze wat kleiner zijn. Of door hem na te ‘bouwen’ door papieren blaadjes in de juiste volgorde te plakken.

Later kan er ook een constructie met de passer aan te pas komen. En uiteindelijk kunnen ze ook zelf creatieve oplossingen gaan zoeken waar ze de kleurenroos in verwerken. 

De kleurencirkel naammandala is ook een heel fijne opdracht die ik al eens deelde. Je kan daar ook een zesdelige opgedeelde cirkel vinden om te downloaden.

De kleurencirkel werkblad – download jouw PDF

Jullie mogen dit werkblaadje gratis downloaden en gebruiken onder de volgende creative commons licentie:

Deze licentie staat anderen toe om het werk te kopiëren, distribueren, vertonen, op te voeren, om afgeleid materiaal te maken en te gebruiken voor commerciële doeleinden – maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker en afgeleide werken onder identieke voorwaarden worden verspreid. Deze licentie wordt vaak vergeleken met de ‘copyleft’ vrije en open source software licenties. Alle nieuwe werken gebaseerd op jouw werken hebben dezelfde voorwaarden, dus alle afgeleide werken mogen ook voor commerciële doeleinden gebruikt worden.

Download hier jouw werkblad in PDF

Ik hoop dat velen iets gaan hebben aan dit werkblaadje! Als je het gebruikt hebt, dan hoor ik dat graag!  Alvast veel kleurenleer-plezier!

Take care en tot snel

Ilse