Zelf doen – de behoefte aan autonomie bij kinderen

“Zelluf doen”! Ik hoor het ze nog zeggen! Veel te vroeg naar het gevoel van mama, want ja dat loslaten, dat blijft een ding! Dat zelf doen, die behoefte aan autonomie hier in huis is altijd groot geweest. Tot mijn ergernis in het begin, want: “Daar ben jij nog te klein voor!” en “Dat moet jij nog niet beslissen!” en nog van die uitspraken. Wist ik veel dat die grote behoefte gewoon een deel van hen was! Dat het iets zou worden wat nog veel energie zal vragen van ons, als ouders en van hun leerkrachten! Zelf doen, zelf beslissen en zelf de consequenties dragen! 

Ziek in bed

Het heeft drie jaar geduurd eer ik onze oudste zo ver had dat hij moest komen zeggen als hij ziek was en had overgegeven in zijn bed! Hij haalde de lakens eraf (hij was 4 hè), zocht een andere pyjama en ging onder op de zetel liggen onder een fleece als hij niet alles opgepoetst kreeg! En dat gebeurde niet één keer, maar verschillende keren. In het begin was ik daar best boos over. “Kom dat dan zeggen hè!”. Maar uiteindelijk werkte: “Jongen, ik ben je mama. En mama’s willen graag zorgen voor hun kinderen. Ik weet graag dat je ziek bent. Heel knap dat je het al zelf wil doen, daar ben ik blij om, maar kom het alsjeblieft ook zeggen tegen mij!” werkte veel beter!

Gevecht voor het outfit

Bij de oudste dochter was de keuze van het outfit als kleuter echt een probleem. En dan heb ik het over krijsen, gillen, stampen hè. Als zij in haar hoofd had dat het vandaag een Elsa jurkje zou worden met dun stof en korte mouwen, dan zou het dat worden! Punt! En ook al had het gesneeuwd of ging ze op boswandeling, ze zou dat NIET veranderen! Uren hebben we ervoor in de clinch gelegen!

Ik begon dan maar met ’s avonds, met haar in overleg, kleding klaar te leggen met het weerbericht er naast. 
Ondertussen is hier iedereen zover dat ze zelf hun kleding kiezen. (Ze zijn acht, zes en vier). Er zijn wel een paar voorwaarden. Als het bijvoorbeeld turnen of zwemmen is, dan vind ik het beter dat ze een broek aandoen. Dat is gewoon handiger om aan en uit te kleden! Ook daar liet ik het één keer gewoon toe,  een kousenbroek op de dag van de zwemles… je doet maar! En toen kwam ze ’s avonds terug met de verklaring dat het toch echt geen goed idee was geweest! 
Ook het weerbericht moet gerespecteerd worden! Maar dat los ik nu op door de kleding van het verkeerde seizoen uit de kasten te halen.
Behalve bij onze zoon. Die draagt winter en zomer, net als de papa, T-shirten. Bij de voorschoolse opvang spraken ze hem erover aan: “Heb jij geen kou?” – “Nee!”, en weg was hij!
Ik denk nu: “Als hij kou heeft, zal hij wel iets anders kiezen om aan te doen!” 

Zelf beslissen of iets wel of niet kan

In het tweede leerjaar had onze zoon zich tijdens de turnles gekwetst. Hij had ook nog naschoolse sportactiviteit en hij had dan maar beslist dat hij daar niets kon gaan doen. En hij vertrok naar buiten. Gelukkig had een andere mama hem zien staan, want ik was er niet om hem op te halen. Ergens had hij gelijk, maar hij moet natuurlijk niet ‘zomaar’ vertrekken. 

Zelf lunch maken en koekendozen vullen

Ik doe dat dus niet meer! Ze vullen zelf hun brooddoos, zorgen zelf voor hun fruit en koek. Ik zet de koekendoos en de fruitmand op tafel en al de rest doen ze zelf! Héél handig! 😉

Alle kinderen hebben behoefte aan autonomie

Elk kind heeft behoefte aan dingen zelf te beslissen en te doen. Dat is helemaal oké. Dat hoort bij het mens zijn. Hoogbegaafde kinderen hebben die behoefte veel meer uitgesproken. Communicatie is daarin echt essentieel! Ook autoritair doen, kan net in het verkeerde keelgat schieten. Duidelijke argumenten waarom iets wel of niet kan, werken veel beter dan ‘omdat ik het zeg!’ – Ook dat is zo voor alle kinderen, trouwens! 😉 

Lees ook: Is mijn kind hoogbegaafd? Onze afgelegde weg.

Maar…

Daar heb je hem hè! die “maar”. 
Autonomie wil ook zeggen een grote verantwoordelijkheid! Neem jij geen koek mee naar school? Dat is dan jammer! Ben je jouw zwemgerief vergeten? Ik kom het niet brengen. En ooooooh, dat klinkt lekker hard hè. Maar op die manier leren ze echt het best dat acties ook gevolgen hebben. 

Op school

Ik zie mijn collega’s nog foeteren: “Waarom schrijft hij die berekening nu niet op?!”
En ja, dat is natuurlijk héél belangrijk. Want als je de berekening niet ziet, dan kan je ook niet zien waar het fout liep, dan kan je niet bijsturen en dan kan je geen punten geven op wat wel juist was.
Maar een hoogbegaafd kind denkt anders, komt vaak ook gewoon anders tot een oplossing en het heeft die grote behoefte aan autonomie. Dus komen we terug op dat stukje communicatie:

“We gaan iets afspreken. Je hoeft de berekening niet op de schrijven. Je krijgt alle punten als de uitkomst goed is. Maar, is ze fout, dan heb je ook gewoon een nul, want dan kan ik je voor de berekening geen punten geven. Jij kiest: schrijf je de berekening op of niet, maar weet dat jouw beslissing ook gevolgen heeft voor je score als het niet juist is!”
Leg de verantwoordelijkheid bij het kind, geef de autonomie, maar hang er ook de consequenties aan vast! Het kind heeft zelf in handen wat er zal gebeuren en weet dit ook op voorhand! 

Zelf doen – het blijft een zoeken

We hebben hier al enorm veel geleerd als het aankomt op die autonomie. Gelukkig maar! Toch blijft het zoeken … hoeveel vrijheid geef je een kind al? 
Zelf brooddoos maken, zelf kleding kiezen, …
Maar straks komt: ‘Zelf beslissen of ik mijn huiswerk wel of niet maak’ waarschijnlijk ook nog. En wat doe je dan? ‘Moeten’ ze dan toch of ga ik ook daar zover zijn dat ik durf  te zeggen: “Jouw keuze, jouw consequenties: geen huiswerk gemaakt, dan verdien je een 0!”

We blijven groeien, samen met hen.

Lees ook: een planbord zorgt voor structuur

Hebben jouw kinderen veel behoefte aan ‘zelf doen’ (gehad)? Laat het me weten in de reacties!

Take care en tot snel

Liefs Ilse